W powszechnym odbiorze autofagia jest procesem jednoznacznie korzystnym, a jej nasilenie zawsze pożądane. Jest to jednak myślenie niemal całkowicie błędne i najlepszą analogią do tego będzie stan zapalny.
Czy możemy powiedzieć, że stan zapalny jest korzystny?
Choć wiele osób uważa – w przeciwieństwie do autofagii – stan zapalny za coś złego, to tak oczywiście nie jest. W wielu okolicznościach jest on zdecydowanie korzystny i umożliwia nam leczenie się i walkę z infekcjami. Choć i w tych sytuacjach stan zapalny może być tak nasilony, że zacznie szkodzić (patrz: burza cytokin). Zupełnie co innego jak mamy stan zapalny tarczycy i którąś z chorób wywołaną autoimmunizacją tego organu.
Bardzo podobnie rozumiem proces augofagii – bardziej jak obosieczny1 miecz niż coś jednoznacznie dobrego. Autofagia może być elementem zdrowego funkcjonowania komórki i działać ochronnie, jak i być szkodliwa w procesach chorobowych. Żeby nie być gołosłownym, to proces autofagii jest często nasilony w komórkach nowotworowych2 i jest to niekorzystne zjawisko, które pomaga tym komórkom „bronić się” przed leczeniem3. Jest to na tyle duży problem, że trwają prace nad lekami, które będą HAMOWAĆ autofagię w tak zmienionych komórkach.
Bardzo podobnie wygląda to w przypadku chorób serca. Autofagia odgrywa zarówno korzystną jak i niekorzystną rolę w procesach związanych z chorobami serca i naczyń – zarówno na poziomie procesu miażdżycowego jak i już wtedy, kiedy nastąpi zawał serca4. Dla przykładu – nasilona autofagia jest związana z mniejszą stabilnością blaszki miażdżycowej, co jest niekorzystne. Podobnych przykładów da się znaleźć więcej.
Co więcej – tak samo jak stan zapalny – autofagia to nie jest jedno zjawisko, a termin parasol określający wiele podobnych procesów. Myślenie na zasadzie: „autogafia zawsze dobra” jest zwyczajnie nieprawdziwe. To, czy będziemy tak mogli powiedzieć wynika z tego, co dokładnie mamy na myśli, w jakim nasileniu i kontekście dzieje się ten proces oraz czym został wywołany.
Źródła
- Thorburn A. Autophagy and Its Effects: Making Sense of Double-Edged Swords. PLoS Biol. 2014;12(10):e1001967. doi:10.1371/journal.pbio.1001967
- Arias E, Cuervo AM. Pros and Cons of Chaperone-Mediated Autophagy in Cancer Biology. Trends in Endocrinology & Metabolism. 2020;31(1):53-66. doi:10.1016/j.tem.2019.09.007
- Tonkin-Reeves A, Giuliani CM, Price JT. Inhibition of autophagy; an opportunity for the treatment of cancer resistance. Front Cell Dev Biol. 2023;11. doi:10.3389/fcell.2023.1177440
- Jiang B, Zhou X, Yang T, et al. The role of autophagy in cardiovascular disease: Cross-interference of signaling pathways and underlying therapeutic targets. Front Cardiovasc Med. 2023;10. doi:10.3389/fcvm.2023.1088575
