Usługi dietetyczne a VAT w pigułce

Autorem tekstu jest Jarek Badowski, Dyrektor Zarządzający w Biurze Rachunkowym BD Partner.

Czym jest podatek VAT?

Zacznijmy od kwestii podstawowej – czym jest podatek VAT? Uproszczając, większość usług wykonywanych w Polsce jest opodatkowana stawką 23% podatku od wartości dodanej, czyli VAT. To znaczy, że jeżeli świadczymy jakąś usługę (np. świadczymy poradę), za którą otrzymujemy 123 zł, to 23 zł z tego wynagrodzenia powinniśmy oddać do urzędu skarbowego, ponieważ de facto nie są to nasze pieniądze. Nasza usługa kosztowała 100 zł, ale pobraliśmy dodatkowe 23 zł dla urzędu skarbowego.

Dla większości firm (czynnych podatników, czyli VATowców) VAT powinien być neutralny, ponieważ jest to podatek, który obciąża ostatecznego konsumenta (np. prywatną osobę). Jako przedsiębiorcy pełnimy jedynie rolę pośrednika między naszymi klientami a Skarbem Państwa. W praktyce jednak działa to tak, że jeżeli przedsiębiorca sprzedaje coś osobie prywatnej, to dla niej liczy się tylko cena brutto, czyli kwota, jaką jest w stanie zapłacić za dany towar lub usługę. Mało którego nabywcę interesuje, w jaki sposób jego zapłata zostanie podzielona między sprzedającym a urzędem skarbowym. Czy kupując w sklepie np. jogurt zastanawiasz się ile wynosi cenna netto (bez VAT), a ile kosztował Cię sam podatek VAT? No właśnie, a takie informacje są na każdym paragonie.

Dlatego przedsiębiorcom opłaca się stosować niższe stawki VAT. Przy tej samej cenie usługi, więcej pieniędzy zostaje w ich kieszeni. Niektóre usługi w ustawie VAT zostały objęte inną stawką procentową lub zostały całkowicie zwolnione z tego podatku. Jednym z przykładów usług, które ustawa zwolniła całkowicie z obowiązku nakładania podatku VAT, są usługi w zakresie opieki medycznej.

Czy dietetyk prowadzi usługi medyczne?

Co w takim razie z usługami dietetyków? Czy usługi dietetyczne (konsultacje, porady) podlegają pod definicję opieki medycznej? Innymi słowy – czy usługi dietetyczne są zwolnione z VAT?

Odpowiedź na te wszystkie pytania brzmi: to zależy. Jest jednak duża szansa na to, aby po spełnieniu kilku ważnych warunków, wielu dietetyków mogło skorzystać z tego zwolnienia.

Lekarze, dentyści, pielęgniarki i psychologowie mają w tej kwestii całkiem jasną sytuację i większość z nich nie odprowadza podatku VAT. Kwestię tę precyzuje ustawa, lecz nie daje bezpośredniej odpowiedzi dietetykom niebędącymi lekarzami [1].

Co trzeba zrobić, żeby być zwolnionym z VATu?

Aby móc zastosować zwolnienie z VAT należy spełnić dwa warunki jednocześnie:

– Usługa musi zostać wykonana przez odpowiednią osobę z odpowiednim zawodem, oraz

– Usługa musi zawierać się w zakresie opieki medycznej, służącej profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia

Pierwszy warunek nie budzi znaczących wątpliwości interpretacyjnych. Wiele zawodów medycznych, takich jak np. lekarz, ratownik medyczny, farmaceuta, pielęgniarka, czy położna doczekały się własnych uregulowań w odrębnych aktach prawnych [2]. Zatem w ich przypadku nie ma wątpliwości, że są to zawody medyczne.

Na próżno natomiast szukać ustawy o dietetykach. Jednak brak odrębnego aktu prawnego nie wyklucza dietetyki z grona spełniającego warunki zwolnienia. Istnieje wiele zawodów medycznych akceptowanych przez organy podatkowe, dla których nie zostały określone zasady ich wykonywania w osobnych przepisach. Istotne jest, aby po pierwsze posiadać odpowiednie kwalifikacje (o tym zaraz), a po drugie wykonywać fachowo, stale i w celach zarobkowych zajęcie mające związek z medycyną. Zatem od razu nasuwa się pytanie:

Jakie odpowiednie kwalifikacje powinien posiadać dietetyk?

Na podstawie pozycji 55 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 r [3] oraz ukształconej linii interpretacyjnej zostało uznane, że osoba, która zdobyła wyższe wykształcenie w zakresie dietetyki jest osobą uprawnioną do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz osobą legitymującą się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń zdrowotnych w dziedzinie medycyny. Innymi słowy, jeżeli skończyłeś studia na kierunku dietetycznym, to możesz zostać uznany jako osoba wykonująca zawód medyczny. Jednak będzie to problem u osób, które nie posiadają formalnego wykształcenia w kierunku dietetyki.

Kiedy usługa jest usługą medyczną?

Drugi warunek jest nieco bardziej problematyczny. Z usług dietetyków korzysta wiele osób w różnych celach. Nie wszystkie wymagają opieki medycznej, służącej profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Jest to sprawa bardzo indywidualna i uznaniowa.

Skoro w takim razie tylko opieka medyczna może zostać zwolniona z VAT, a nie wszystko nią jest, to pytanie nasuwa się samo – czym jest opieka medyczna? Jeżeli w przepisach podatkowych ustawodawca stawia taki warunek, to na pewno gdzieś wyjaśnił, co należy przez to uważać, czyż nie? Otóż nie.

Samo pojęcie opieki medycznej nie ma swojej definicji w żadnych przepisach podatkowych – polskich ani europejskich. W takim przypadku należy szukać czegoś, co wdzięcznie nazywa się wspólnotową linią orzecznictwa. Czyli innymi słowy – jak w podobnych sprawach wypowiadały się organy podatkowe i prawne w Polsce i w Unii Europejskiej w przeszłości. Na tej podstawie kształtuje się schemat postępowania, który utrzymuje się w podobnych do siebie przypadkach.

W tym przypadku opiekę medyczną scharakteryzowano jako świadczenia, które służą diagnozie, opiece oraz, w miarę możliwości, leczeniu chorób lub zaburzeń zdrowia. W tym pojęciu zawierają się również usługi medyczne realizowane w celach profilaktycznych. Zatem to cel świadczenia jest najważniejszy do uznania, czy usługa powinna korzystać ze zwolnienia z VAT. Na poparcie przytoczę cytat Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, na który bardzo często powołują się polskie organy podatkowe [4]:

[…] to cel usługi medycznej decyduje o tym, czy powinna ona być zwolniona z podatku VAT. Dlatego też, jeśli kontekst, w jakim taka usługa jest wykonywana, pozwala ustalić, że jej głównym celem nie jest ochrona zdrowia, włączając w to utrzymanie lub przywrócenie zdrowia, lecz udzielanie porad wymaganych przed podjęciem decyzji wywołujących skutki prawne, zwolnienie nie ma zastosowania do takiej usługi.

Ta sama usługa, inny cel, inna stawka VAT

Zatem sam charakter usługi może pozostać ten sam. Różny natomiast może być cel skorzystania z usług dietetyka, a to właśnie od celu zależy, czy usługa będzie mogła skorzystać ze zwolnienia z VAT.

Podam prosty przykład: Jan zwrócił się do dietetyka o pomoc w zrzuceniu zbędnych kilogramów, aby lepiej wyglądać na swoim ślubie.

Taka usługa konsultacji lub opieki dietetycznej prawdopodobnie nie będzie uznana jako usługa w zakresie opieki medycznej. Zastosowanie powinna mieć pełna stawka 23% VAT.

Drugi przykład, z tym samym bohaterem: Jan zwrócił się do dietetyka o pomoc w zrzuceniu zbędnych kilogramów, ponieważ stwierdził, że brak poprawy jego nawyków żywieniowych może negatywnie odbić się na jego zdrowiu. Jan zdaje sobie sprawę, że nieprawidłowe odżywianie może prowadzić do rozmaitych chorób, takich jak np. otyłość, choroby krążenia, czy cukrzyca, dlatego stawia na odpowiednią profilaktykę i wczesne reagowanie.

Taka usługa konsultacji powinna już zostać uznana przez organ podatkowy jako usługa w zakresie opieki medycznej, służąca profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia. Dzięki czemu będzie podlegała pod zwolnienie z VAT.

Mam nadzieję, że udało mi się opisać tę różnicę w jasny sposób. Oczywiście w przypadku kontroli nie zawsze jesteśmy w stanie udowodnić organowi podatkowemu, jaki cel miała konkretna konsultacja dietetyczna (i vice versa), dlatego na wszelki wypadek warto zabezpieczać się na takie okazje odpowiednim oświadczeniem, wiadomością od klienta lub wypełniona ankietą medyczną.

Korzystasz ze zwolnienia? Uważaj na proporcję!

Jeżeli uznaliśmy, lub na podstawie indywidualnego wniosku uzyskaliśmy interpretację, że nasze konsultacje dietetyczne są usługi medycznymi i będziemy korzystać ze zwolnienia VAT, należy spełnić jeszcze jedną istotną formalność. Dotyczy ona jedynie przypadków, kiedy jesteśmy zarejestrowani jako czynni podatnicy VAT i prowadzimy sprzedaż mieszaną, tzn. część usług jest zwolniona z VAT, a do części doliczamy ten podatek.

Skoro zatem nie do każdej sprzedaży doliczamy VAT, to urzędy nie godzą się na to, aby od wszystkich zakupów ten podatek odliczać. Jeżeli możemy wskazać, które koszty wiążą się bezpośrednio ze sprzedażą zwolnioną – nie ma sprawy. Od tych po prostu nie odliczamy VAT i sprawa jest załatwiona. Jednak w większości przypadków przedsiębiorcy ponoszą również wydatki, których nie można w jasny sposób przyporządkować tylko do jednego rodzaju sprzedaży. Są to np. koszty najmu, telekomunikacji, obsługi księgowej, eksploatacja samochodu itp. Od nich należy odliczyć tylko tę część podatku, która przypada na przychód ovatowany.

Zazwyczaj robi się to poprzez dokonanie prognozy tej proporcji i wysłanie pisma do Naczelnika Urzędu Skarbowego z prośbą o akceptację. Następnie po zakończeniu roku dokonuje się kalkulacji i korekty na podstawie faktycznych danych sprzedażowych.

Podsumowanie

Wiele interpretacji organów podatkowych potwierdziło stanowisko, że wykształcony dietetyk, świadczący usługi dietetyczne o charakterze opieki medycznej, służące profilaktyce, zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia może korzystać ze zwolnienia z podatku VAT w stosunku do tych usług.

Ten wpis nie wyczerpuje temat VATu w dietetyce. W dwóch oddzielnych wpisach poruszamy temat konsultacji on-line i indywidualnych interpretacji oraz tego, kto może uniknąć VATu ze względu na wielkość przychodów.

Autorem tekstu jest Jarek Badowski, Dyrektor Zarządzający w Biurze Rachunkowym BD Partner. BD Partner obsługuje mnie księgowo i z czystym sumieniem polecam ich usługi, szczególnie firmom z branży dietetyczno-fitnessowej, którą to biuro dobrze rozumie. Jeśli jesteście zainteresowani, to proponuję kontaktować się przez mail: jaroslaw.badowski[at]bdpartner.pl

Artykuł ma charakter jedynie informacyjny i nie stanowi porady ani opinii podatkowej czy prawnej w rozumieniu art. 2 ust. 1 i art. 31 ustawy o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 1996 r. Nr 102, poz. 475, ze zm.).