Przedwczoraj (29.03) szanowane czasopismo naukowe Molecular Biology and Evolution opublikowało artykuł o wszystko mówiącej nazwie Positive selection on a regulatory insertion-deletion polymorphism in FADS2 influences apparent endogenous synthesis of arachidonic acid1. Media szybko podchwyciły temat strasząc nagłówkami – Wegetarianizm powoduje raka! Ej… ale coś się nie zgadza, prawda?
Nie zgadza się, a artykuły sugerujące, że dieta wegetariańska zwiększa ryzyko nowotworów są przykładem skrajnej nierzetelności dziennikarskiej. Widać już po tytule artykułu i miejscu, w którym został opublikowany, że praca ta w żaden sposób nie badała związku między spożywaniem diety wegetariańskiej, a ryzykiem nowotworów. Analizowano dane zebrane w 1000 Genomes Project, krótko mówiąc, badano geny. Stwierdzono, że w populacji indyjskiej występuje bardzo często mutacja (lub ładniej i bardziej naukowo – polimorfizm) genu FADS2 o zgrabnej nazwie rs66698963.
Skąd powiązanie tej mutacji z wegetarianizmem? W populacji indyjskiej jest bardzo wielu wegetarian i jest tak od wielu, wielu pokoleń. Natomiast ten polimorfizm sprzyja syntezie długołańcuchowych kwasów tłuszczowych omega 3 – kwasu eikozapentaenowego (EPA, 20:5) oraz kwasu dokozaheksaenowego (DHA, 22:6)1. Dzięki temu osoby z tą mutacją mogą wytworzyć więcej EPA i DHA z kwasu α–linolenowego (ALA, 18:3) obecnego w produktach roślinnych (np. chia, siemieniu lnianym, czy oleju rzepakowym). Jest to więc mutacja korzystna, szczególnie w populacjach, które nie spożywają ryb, a ściślej, niedostarczających EPA i DHA w diecie. Można więc powiedzieć, że jest to mutacja dobroczynna dla wegetarian i jak widać, utrwaliła się szczególnie w populacjach spożywających od pokoleń dietę wegetariańską (np. w Indiach).
Ale gdzie te nowotwory? Niestety ta mutacja ma też swoją złą stronę. Enzymy odpowiedzialne za wydłużanie łańcucha węglowego kwasów tłuszczowych sprzyjają tworzeniu się nie tylko kwasów omega 3, ale też kwasów omega 6. Natomiast te działają prozapalnie, zwłaszcza kwas arachidonowy (PFA, 20:4). Może to oznaczać, że osoby z tym polimorfizmem będą bardziej narażone na stan zapalny przy wysokiej podaży omega 6, a wiec również choroby cywilizacyjne z nim związane – w tym nowotwory. Jest to ryzyko hipotetyczne, ponieważ kwas arachidonowy nie jest ani jedynym, ani najważniejszym czynnikiem ryzyka chorób cywilizacyjnych. Na marginesie warto zaznaczyć, że w diecie opartej o produkty roślinne egzogennego kwasu arachidonowego jest mniej, ponieważ jego głównym źródłem w diecie jest mięso2. A zatem, wegetarianie nie będą bardziej narażeni na nowotwory, chyba, że posiadając tę mutację oraz włączą do diety znaczne ilości kwasów omega 6 np. w postaci olejów roślinnych. Jeszcze gorzej będzie w przypadku osób, które mają tą mutacje i są na diecie typu zachodniego, która ma sporo kwasów omega 6 pochodzenia roślinnego oraz kwas arachidonowy pochodzącego z mięsa.
Oczywiście niezależnie jaką trzymasz dietę – albo posiadasz mutacje rs66698963, albo jej nie posiadasz. Jeśli pochodzisz z Europy masz na to około 17% szans, ale jeśli Twoje korzenie sięgają Afryki lub Południowej Azji, są one znacznie większe i wynoszą odpowiednio 29% i 70%1. Nie wiem nic o tym, żeby jakaś firma oferowała zbadanie tej mutacji, ale osoby, które dowiedziałby się, że ją mają, powinny unikać w swojej diecie nadmiaru kwasów omega 6 pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Z drugiej strony mniej muszą się martwić o EPA i DHA, ponieważ posiadają większą zdolność ich syntezy. Coś za coś.
Podsumowując. Nie, dieta wegetariańska nie zwiększa ryzyka nowotworów. Jest wręcz odwrotnie, zmniejsza ryzyko nowotworów w niewielkim stopniu3. Natomiast omówione badanie wskazuje, że nieznaczna część populacji europejskiej jest bardziej wrażliwa na stan zapalny wywołany nadmiarem kwasów omega 6 w diecie, co może mieć swoje negatywne konsekwencje. To badanie nie może być argumentem przeciwko wegetarianizmowi, może jednak być istotnym argumentem za robieniem testów genetycznych w celu lepszego spersonalizowania diety.
Źródła
- Kothapalli KSD, Ye K, Gadgil MS, et al. Positive selection on a regulatory insertion-deletion polymorphism in FADS2 influences apparent endogenous synthesis of arachidonic acid. Mol Biol Evol. 2016:msw049.
- FOOD SOURCES OF ARACHIDONIC ACID (PFA 20:4), LISTED IN DESCENDING ORDER BY PERCENTAGES OF THEIR CONTRIBUTION TO INTAKE, BASED ON DATA FROM THE NATIONAL HEALTH AND NUTRITION EXAMINATION SURVEY 20052006 LINK
- Dinu M, Abbate R, Gensini GF, Casini A, Sofi F. Vegetarian, vegan diets and multiple health outcomes: a systematic review with meta-analysis of observational studies. Crit Rev Food Sci Nutr. 2016.
[…] Oczywiście, najlepiej jeśli przeczytasz pracę w całości, ale zdaję sobie sprawę, że dla laika oznacza to często przebrniecie przez ścianę niezrozumiałego tekstu. Jeśli nie jesteś w stanie przeczytać całej pracy, to zapoznaj się chociaż z dyskusją i wnioskami. W tych częściach autorzy odwołują się do innych prac i formułują konkluzje. Zauważysz, że bardzo często są one znacznie lepiej wyważone, niż to, co możesz przeczytać o badaniu w mediach. Czasem jest wręcz tak, że przekaz medialny ma się nijak do tego, co rzeczywiście zostało opublikowane – tak było np. w pracy nt. tego, że wegetarianizm powoduje nowotwory. Napisałem o tym TUTAJ. […]
[…] gorzej niż inne syntetyzują l-karnitynę, co oznacza konieczność dostarczenie jej z zewnątrz. Niektórzy ludzie lepiej też sobie radzą z syntezą kwasu EPA i DHA z ALA, co by jest korzystne u osób na diecie bez morskich […]
[…] gorzej niż inne syntetyzują l-karnitynę, co oznacza konieczność dostarczenie jej z zewnątrz. Niektórzy ludzie lepiej też sobie radzą z syntezą kwasu EPA i DHA z ALA, co jest korzystne u osób na diecie bez morskich […]
[…] Oczywiście, najlepiej jeśli przeczytasz pracę w całości, ale zdaję sobie sprawę, że dla laika oznacza to często przebrniecie przez ścianę niezrozumiałego tekstu. Jeśli nie jesteś w stanie przeczytać całej pracy, to zapoznaj się chociaż z dyskusją i wnioskami. W tych częściach autorzy odwołują się do innych prac i formułują konkluzje. Zauważysz, że bardzo często są one znacznie lepiej wyważone, niż to, co możesz przeczytać o badaniu w mediach. Czasem jest wręcz tak, że przekaz medialny ma się nijak do tego, co rzeczywiście zostało opublikowane – tak było np. w pracy nt. tego, że wegetarianizm powoduje nowotwory. Napisałem o tym TUTAJ. […]