Obecnie mam nieco bardziej liberalne poglądy na temat jaj, choć nadal zachęcam do umiarkowanego spożycia. Zapraszam do nowszego wpisu na ten temat – Półprawdy na temat jaj
O tym, że jaja mogą sprzyjać rozwojowi zmian miażdżycowych, wiemy właściwe od zawsze – czytaj: od kiedy wiemy o roli cholesterolu w rozwoju tej choroby [1].
Niestety dane epidemiologiczne są w tej kwestii niespójne. Część wskazuje na zwiększenie ryzyka chorób serca u zdrowych osób [2,3], część nie pokazuje takiego związku [4]. Jednak już u osób z cukrzycą typu 2 spożycie jaj jednoznacznie powoduje zwiększenie ryzyka chorób serca [2,4,5]. Żeby było ciekawiej – spożycie jaj koreluje z ryzykiem cukrzycy typu 2 [2,6,7,8,9]. Może to świadczyć o tym, że jajka działają niejako na raty: najpierw sprzyjają cukrzycy, a potem dopiero zwiększają ryzyko choroby serca. Trzeba też zauważyć, że wyłapanie zależności w badaniach epidemiologicznych między chorobą a pojedynczym produktem (a nie grupą produktów jak nabiał, mięso czy warzywa) jest bardzo trudne.
A gdybyśmy nie musieli czekać na chorobę i mieli możliwość zajrzeć do wnętrza tętnic wieńcowych ludzi, którzy jedzą dużo jajek? Ostatnio ukazało się badanie, w który dokładnie to zrobiono [10].
Do badania zakwalifikowano 23 417 zdrowych osób – kobiet i mężczyzn, bez przeszłości w postaci chorób serca, podwyższonego cholesterolu we krwi lub przyjmujących leki obniżające jego poziom. Uczestników wypytano o sposób żywienia, w tym o to, jak często spożywają jaja. Następnie przeprowadzono badanie stopnia zwapnienia tętnic wieńcowych przy pomocy tomografii komputerowej. Stopień zwapnienia tętnic wieńcowych jest dobrym wskaźnikiem rozwoju zmian miażdżycowych [11] – co bardzo ważne, także u osób, które jeszcze nie zdradzają objawów choroby serca.
Wyniki wskazują, że czym więcej jajek te osoby jadły, tym większy był stopień zwapnienia ich tętnic wieńcowych, więc i większe ryzyko klinicznie objawiającej się choroby serca w przyszłości. Uwzględnienie takich czynników jak: poziom cholesterolu i glukozy we krwi, insulinowrażliwość czy cukrzyca nie zmieniały wyników obserwacji. Zmieniało za to uwzględnienie cholesterolu pokarmowego, co sugeruje, że on jest tutaj winny. Może to wynikać z faktu, że choć jaja nie podwyższają znacznie cholesterolu mierzonego na czczo, to jednak podnoszą go po posiłku [12]. Dodatkowo związek miedzy zwapnieniem tętnic a spożyciem jaj był bardziej wyraźny u tych osób, które miały wysoki BMI oraz tych jedzących małe ilości warzyw.
Trzeba też zaznaczyć, że mówimy nadal o relatywnie niedużych ilościach jaj. Uczestnicy tego badania zjadali średnio 2,1 jaja na tydzień – całkiem mało. Natomiast osoby, które jadały więcej niż 7 tygodniowo, były kwalifikowane jako osoby o wysokim spożyciu. Słownie: siedem jaj tygodniowo – w czasach, kiedy jadałem jajka, taka ilość starczyłaby mi może na 2 dni.
W skrócie: spożycie jaj jest wyraźnie powiązane z rozwojem choroby wieńcowej, nawet u osób z prawidłowym cholesterolem i bez innych czynników ryzyka.
Bardzo dobrze zdaję sobie sprawę z fali hejtu, jaka mnie obleje po tym tekście. Jakoś tak się przyjęło, że o jajkach nie wypada pisać źle. Dodatkowo kilku popularnych pseudoekspertów nie tylko zachęca do jedzenia większej ilości jaj, ale jeszcze utrzymuje, że są korzystne w chorobach serca. Widziałem nawet „receptę” z wypisanym „3x jajo” dla osoby, która miała podwyższony cholesterol. Takie działanie jest ewidentnie szkodliwe dla pacjenta. Nie istnieją jakiekolwiek przesłanki, że jaja są korzystne w tym kontekście.
Słowo na koniec. Osobiście bardzo bym chciał, żeby jaja były zdrowe – ponieważ bardzo mi smakują i są wyjątkowo sycące. Jednak nie są korzystne dla zdrowia i trzeba to zaakceptować. Nawet jeśli nie jest to popularna opinia.
Źródła
- Libby P, Ridker PM, Hansson GK. Progress and challenges in translating the biology of atherosclerosis. Nature. 2011;473(7347):317–25. Nature
- Li Y, Zhou C, Zhou X, Li L. Egg consumption and risk of cardiovascular diseases and diabetes: A meta-analysis. Atherosclerosis. 2013;229(2):524–530. ScienceDirect
- Djoussé L, Gaziano JM. Egg consumption in relation to cardiovascular disease and mortality: the Physicians’ Health Study. Am J Clin Nutr. 2008;87(4):964–9. PubMed
- Rong Y, Chen L, Zhu T, et al. Egg consumption and risk of coronary heart disease and stroke: dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. BMJ. 2013;346(jan07_2):e8539. PubMed
- Shin JY, Xun P, Nakamura Y, He K. Egg consumption in relation to risk of cardiovascular disease and diabetes: a systematic review and meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2013;98(1):146–59. PubMed
- Shi Z, Yuan B, Zhang C, Zhou M, Holmboe-Ottesen G. Egg consumption and the risk of diabetes in adults, Jiangsu, China. Nutrition. 2011;27(2):194–8. PubMed
- Djoussé L, Gaziano J, Buring J, Lee I. Egg consumption and risk of type 2 diabetes in men and women. Diabetes Care. 2009;32(2). PubMed
- Radzevičienė L, Ostrauskas R. Egg consumption and the risk of type 2 diabetes mellitus: a case-control study. Public Health Nutr. 2012;15(8):1437–41. PubMed
- Djoussé L, Kamineni A. Egg consumption and risk of type 2 diabetes in older adults. Am J Clin Nutr. 2010;(15):422–427. PubMed
- Choi Y, Chang Y, Lee JE, et al. Egg consumption and coronary artery calcification in asymptomatic men and women. Atherosclerosis. 2015;241(2):305–312. PubMed
- Budoff MJ, Achenbach S, Blumenthal RS, et al. Assessment of coronary artery disease by cardiac computed tomography: a scientific statement from the American Heart Association Committee on Cardiovascular Imaging and Intervention, Council on Cardiovascular Radiology and Intervention, and Committee on C. Circulation. 2006;114(16):1761–91. AHA
- Weggemans RM, Zock PL, Katan MB. Dietary cholesterol from eggs increases the ratio of total cholesterol to high-density lipoprotein cholesterol in humans: a meta-analysis. Am J Clin Nutr. 2001;73(5):885–91. PubMed
[…] roślinne w kontekście chorób układu sercowo-naczyniowego, Folia Cardiologica, 10, 2, 92-99 https://www.damianparol.com/jaja-i-miazdzyca/, dostęp 14.02.2018 […]